Wpływ kształtowania się kontrkultury na muzykę

Epicentrum kontrkulturowego trzęsienia ziemi znajdowało się w Stanach Zjednoczonych. Kariera, sukces, biznes stanowiły rdzeń ówczesnego rozumienia udanego życia, będącego pozostałością po oświeceniowej mentalności, której celem było dążenie do spełnienia egzystencjalnego. Jednostki, które z różnych przyczyn nie godziły się z ówczesną ideologią sukcesu realizacji się w sferze materialnej, przemieniały się w świadomych buntowników manifestujących inne sposoby manifestowania szczęścia.

Lata 1950 – 1960 w USA stanowiły pełną akceptację statusu quo państwa, jednak wraz ze wzrostem świadomości młodych, edukacji, rozwoju mass mediów, pojawiły się nowe przejawy kształtowania tożsamości pokoleniowej, m.in. Rock and roll – muzyka ‘wysokiego potencjału’.

Początek alternatywy w USA – Rock’n Roll

Rok 1951 –  Alan Freed, znany discjokey pochodzący z  Cleveland po raz pierwszy używa sformułowania terminu “rock 'n roll”. Muzyka ta wkrótce przyczyni się do przeciwstawienia się podziałom rasowym, sprzeciwu przeciwko władzy oraz wielkiego ożywienia młodzieży. Często błędnie za głównego przedstawiciela ruchu uznaje się Elvisa Presley’a, który swoją muzyką nawiązując do country oraz pieśni gospel przyczynił się do do narodzin nowej kultury młodzieży. Wzorował się na wykonawstwie i sposobach zachowywania się czarnoskórych piosenkarzy rhythmandbluesowych, czym bulwersował starsze pokolenie odbiorców. Jednak innymi artystami propagującymi ten styl muzyki w USA byli m.in. Chuck Berry,  Bo Diddley czy Buddy Holly. Gatunek zdobył popularność jako muzyka taneczna w Ameryce Północnej, jednak wśród młodzieży wciąż dominował folk.

Dopiero wydarzenia w latach 60 przyczyniły się do transformacji rock’n rolla w muzyką nowego pokolenia.
John Fitzgerald Kennedy w roku 1961 został najmłodszym w historii prezydentem demokratą, którego powołanie prowadzi do konfrontacji poglądów pomiędzy młodą lewicą, a konserwatywnym monolitem, na którym budowano dotychczas potęgę kraju.  Podczas mowy inauguracyjnej wypowiedział słowa „Nie pytaj, co twój kraj może zrobić dla ciebie — pytaj, co ty możesz zrobić dla twego kraju.”, które zapowiadały zmianę pokoleniową oraz nowe spojrzenie na prezydenturę. Sprawowany rząd nie trwał jednak długo. W roku 1963 doszło do zabójstwa prezydenta, które wywołało ogromne poruszenie całego świata.

Jego polityka nastawiona była na umiarkowanej ingerencji militarnej USA, a obserwowana przez miliony amerykanów śmierć w telewizji stworzyła legendę Kennedy’ego, według której prezydent był wielkim przywódcą, któremu los uniemożliwił realizację wizji uczynienia własnego społeczeństwa szczęśliwszym, a świata bezpieczniejszym. Następcą został Lyndon B. Johnson, który rok po objęciu władzy zwiększył liczebność wojsk amerykańskich w wietnamie z ok. 300 doradców do 21 000. Jego polityka zagraniczna (udział USA w wojnie wietnamskiej i interwencja w Dominikanie 1965) spotkała się z ostrą krytyką i zmusiła Johnsona do wycofania się z życia politycznego.

Wszystkie te wydarzenia podważały wiarę w prawdomówność amerykańskich elit w system amerykańskich wartości oraz kompetencję rządu. Bunt młodzieży osiągnął jednak apogeum w po zabójstwie Marcina Luter Kinga oraz Roberta Kannedy’iego – młodszego brata byłego prezydenta. Według oficjalnych danych zamieszki wybuchły w 172 miastach. Wszystkim tym wydarzeniom towarzyszyli przedstawiciele nauk, sztuki, filozofii, literatury i przede wszystkim muzyki, co miało bezpośredni wpływ na ich twórczość oraz znajdowania swoich odbiorców wśród młodzieży.
W latach 1959 – 1963 wyraźnie zarysowany rock and roll, wyrastający z tradycji bluesowej, zaczął być grany przez białych wykonawców. Zbiega się to z momentem, kiedy wielkie rewolucje wstrząsają rock and rollem – apogeum to 1959 rok. Little Richard kończy karierę i zostaje pastorem, Buddy Holly, Ritchie Valens i J. P. Richardson giną 3 lutego w wypadku samolotowym, Elvis Presley zawiesza karierę, udając się na służbę wojskową, Chuck Berry staje przed sądem, Jerry Lee Lewis jest bojkotowany przez stacje radiowe za jego małżeństwo z 13-letnią kuzynką, a skandal Payola jest prawdziwym trzęsieniem ziemi dla całego przemysłu muzycznego pod koniec tej dekady

Muzyka, a przede wszystkim rock odegrała szczególną rolę w dziejach ruchów kontrkulturowych. Był on nie tylko „językiem”, w którym wyrażała się kontestacja, ale wręcz stymulatorem rewolucji seksualnej, postaw duchowych, a oraz politycznych.W roku 1964 doszło do strajków na uniwersytecie w Berkley, który stał się głównym ośrodkiem intelektualnego fermentu. Jednym z inicjatorów był profesor T. Leary, który przeprowadzał ze studentami eksperymenty z preparatem zwanym LSD, jednak został wydalony z uczelni za propagowanie wspomnianego specyfiku. Narkotyk stał się w kolejnych latach powszechną używką stosowaną przez wyzwolony ruch hipisów.
Hippisi, byli powszechnie znani ze swej niechęci do wszelkiej organizacji: poszukiwali sposobu na polityczne i duchowe przetransformowanie urodzonego społeczeństwa. Kładli nacisk na odkrywanie nowych sposobów percepcji i świadomości, zwłaszcza poprzez używanie środków:” halucynogennych i przyswajanie sobie wschodnich czy też “mistycznych” praktyk religijnych, takich jak medytacja transcendentalna. Politycznie zaś kontrkultura przeciwstawiała sIę zinstytucjonalizowanym materializmowi społeczeństwa kapitalistycznego.

Hippisi niejednokrotnie odmawiali wykonywania pracy, prowadzili nomadyczny tryb życia, eksperymentowali z rozmaitymi formami bytowania we wspólnocie i generalnie gardzili rutyną „od dziewiątej do piątej – społeczeństwa “czyściochów”. Szczególnym aspektem kontrkultury, zwłaszcza amerykańskiej, był jej zajadły sprzeciw wobec militarnego i prawnego. obowiązku narzucanego przez rząd, obowiązku postrzeganego jako narzędzie ucisku i totalitarnej manipulacji. Sprzeciw ten najsilniej objawia się w nierzadko gwałtownych demonstracjach przeciwko wojnie w Wietnamie.

Wspomniany ruch przejął  od członków Beat Generation  sposób bycia – idee nonkonformizmu,  indywidualizmu, buntu. Liderzy ruchu byli  zazwyczaj młodymi intelektualistami, którzy odsuwali się od głównego nurtu, wybierając w niemal wszystkich aspektach życia alternatywy. Ubiór, muzykę, podejście do związków, pracowników, pracodawców  i polityków. Za umowną datę rozpoczęcia ruchu i narodziny głównych postulatów hipisów przyjmuje się 14  stycznia 1967. Tego dnia San Francisco w Golden Gate Park odbyło się znaczące wydarzenie w historii “ Human Be-In” (Pierwsze Światowe Połączenie Człowieka). Zachodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych był wówczas widziany jako koniec świata, gdzie wszystkie osoby, które nie zgadzały się z panującym porządkiem społecznym i stylem życia, mogły wyjechać, osiedlić się i bez problemów wyznawać swoje idee. W tej atmosferze zaczęło powstawać coraz więcej zespołów, a artyści, którzy zjeżdżali tam z całego kraju, tworzyli muzykę rewolucyjną. „Organizatorzy  zapowiadali udział liderów, przewodników i bohaterów nowego pokolenia.

Na kolorowych transparentach wymalowano wszystkie znane dziś hasła i symbole ruchu: „Love, LSD, Make Love not War, All people are one, fuck hate” Był to początek – jak głosił Leary – “miłości,  pokoju, wolności, erę pełnej inspiracji wschodnimi  religiami i zapoczątkował fascynację narkotykiem LSD, który miał pomagać w poszerzaniu świadomości.“ Podczas wydarzenia w tłumie krążył “św. Mikołaj”, który obdarowywał uczestników LSD oraz darmowymi  papierosami z marihuaną.

Spotkanie promowane było jako „zgromadzenie plemion”. Tysiące młodych ludzi, zgromadzonych wokół sceny ustawionej w parku wraz ze swoimi najważniejszymi przywódcami duchowymi słuchało ich wystąpień oraz koncertów.

W wydarzeniu uczestniczył m.in. wspomniany Timothy Leary, Allen Ginsberg, Lawrence Ferlinghetti, Gary Snyder, Dick Gregory, Leonore Kandel, Michael McLure i wielu innych. Na scenie wystąpiły takie zespoły, jak The Grateful Dead, Jefferson Airplane, Big Brother & the Holding Company, Quicksilver Messenger Service czy The Sir Douglas Quintet.
To, co przyświecało ówczesnym liderom doskonale ilustrują ostatnie słowa Lear’ego: “Myśl za siebie, podważaj autorytety”. Uważał on, iż środki psychotropowe rozszerzają umysł i znoszą ograniczenia poznania. Taki styl życia upowszechnili wśród młodych zespoły muzyczne.

Muzyka stała się formą walki rewolucyjnej. “Jej pieśni mówią o wolności, tęsknocie za lepszym światem, o miłości (nie tylko jako o zamkniętym przed wrogim otoczeniem intymnym schronieniu dwojga ludzi, lecz trwałym uczuciu skierowanym ku wszystkim), o nędzy i niesprawiedliwości, o zwykłym codziennym życiu, wbrew temu, co się o niej sądzi, zachęca do walki o wolność w równym stopniu, jak do erotycznych zbliżeń. Trzeba rozbić ten łańcuch, wyjść poza sztuczne ograniczenie. Jedyna droga do wolności to zrozumienie i rozwiązanie swoich wewnętrznych problemów. „Samotność chwyta cię łapą zbrojną w pazury” — śpiewa Dylan — i zmusza do wrogości wobec innych, czyni niesprawiedliwym wobec innych. Wszyscy chcieliby coś zrobić, posiadać coś autentycznego dla siebie. Niewola nie wynika z koloru skóry, jest ona ogniwem łańcucha określonego porządku. Muzyka jest elementem rewolucji młodych, jest żywa, autentyczna.”

Prawdziwa rewolucja muzyczna rozpoczęła się 7 lutego 1964 roku, kiedy to The Beatles wylądowali na lotnisku, rozpoczynając zjawisko opisywane w historii muzyki rozrywkowej jako Brytyjska Inwazja. Ruch hippisowski zaczął nabierać rozpędu, już w połowie lat 60., do San Francisco zaczęły napływać rzesze młodych ludzi, chcących zaznać wolności kojarzonej z tym miastem. San Francisco stała się centrum hipisów. Szukali oni też formy specyficznej formy wyrazu, a mając w pamięci trwającą wówczas Brytyjską Inwazję i ogólny gwałtowny rozwój muzyki.

Jednym z najbardziej poważnych zespołów, który reprezentował scenę muzyczną San Francisco był Santana  – grupa prowadzona przez meksykańskiego gitarzystę Carlosa Santanę, który w połowie lat 60. przeprowadził się do San Francisco. Legendarny występ na festiwalu w Woodstock 15 sierpnia 1969 roku ze słynną wersją utworu Soul Sacrifice otworzyło przed zespołem wiele drzwi, zwłaszcza że debiutancki album ujrzał światło dzienne w tym samym miesiącu.

Woodstock ‘69

Muzyka  była niezwykle  istotnym elementem  kultury hipisowskiej. Inspirowała  członków ruchu, ale i ruch inspirował  muzyków. “Zespoły takie jak The Beatles, The Rolling Stones, czy wykonawcy tacy jak Bob Dylan mieli  ogromny wpływ na hipisów i odwrotnie.” Wiele artystów otwarcie wspierało ruch, m.in. Jimi Hendrix,  Janis Joplin czy Joni Mitchell.

Festiwal Woodstock, którego hasłem przewodnim było  Peace, Love and Happiness („pokój, miłość i szczęście”) odbywał się od 15 do 18 sierpnia w 1969 r. na farmie M. Yasgura w Bethel koło Nowego Jorku . Od początku wszyscy wiedzieli, że wydarzenie okaże się czymś wielkim i tak się stało – ostatecznie do Bethel dotarło 500 tysięcy osób, a warto wspomnieć, że niektórzy po prostu nie dali rady wjechać do miasta. Proszono kierowców o zawracanie z drogi, a wykonawcy byli dostarczani na scenę specjalnymi helikopterami. Kilka godzin  po rozpoczęciu wydarzenia, organizatorzy ogłosili, że festiwal jest darmowy. “

Festiwal rozpoczął się w piątek od koncertu Richie Havens’a, który trwał 3 godziny w wyniku opóźnienia dotarcia kolejnych artystów na teren festiwalu. Ostatni bis artysty okazał się być improwizacją utworu Odetty Holmes Motherless Child, który poprzez dodanie powtarzających się słów ‘freedom’ popełnił utwór, który zyskał ogromną popularnosć na arenie międzynarodowej.

Jak wspominał Michael Lang, jeden z twórców Woodstocku – „w czasach wojny w Wietnamie, niepokojów społecznych i całkowitej obojętności rządu na nastroje Amerykanów, nagle pojawił się wielki pokojowy ruch, który nie pozwolił wyrwać sobie nadziei. (…) Woodstock wspomina się też jako imprezę ponad podziałami rasowymi, zapominając, że 95 procent widowni stanowili biali.

– Zadbaliśmy o różnorodność wykonawców. Zaprosiliśmy pierwszy mieszany rasowo zespół Sly and the Family Stone i ściągnęliśmy liderów kontrkultury. Tyle mogliśmy zrobić. (…)  dla nas wszystkich, tak jak dla rock and rolla, kolor skóry już nie miał znaczenia.” „Młodzi ludzie odkryli, że są częścią większego organizmu”. – Odtąd wiedzieliśmy już, że jesteśmy wielką rodziną, mamy podobne cele i problemy. Buntowaliśmy się przeciw wojnie i walczyliśmy o prawa człowieka.

Ostatecznie pomimo braku wielkich gwiazd tj. The Rolling Stones, czy The Doors, Woodstock okazał się wielkim sukcesem, który na stałe zapisał się w kanonie historii kontrkultury hipisowskiej stanowiąc ikonę ruchu, lecz także zapowiadając jej zbliżający się koniec.

Inwazja brytyjczyków

W 1965 roku miała miejsce impreza w znanej sali koncertowej Royal Albert Hall, która stała się inspiracją do stworzenia pisma „Poets of the World/Poets of Our Time”. Podkreśliła kilka ważnych postaw rodzącej się tu alternatywy. Po pierwsze, niezaprzeczalną fascynację angielskiego undergroundu poezją beatników i transatlantycką falą alternatywnych magazynów (gościem spotkania był m.in., Allen Ginsberg).

Siedem tysięcy osób, które zdały sobie sprawę ze swojego potencjału oraz z konieczności przewartościowania zasad, które przestały już od dawna opisywać rzeczywistość w takim kształcie, w jakim widzieli ją rozentuzjazmowani uczestnicy kolorowego zlotu.

Kontrkultura nabiera na sile jednak dopiero w latach 1968 – 1969 w większości krajów europejskich. Mekką undergroundu obejmującego różne przejawy kontestacji był Londyn.
Podobnie jak w Stanach Zjednoczonych, ideologia kształtowała się pod wpływem myślicieli grup studenckich, którzy przejawiali krytyczny stosunek do mieszczańskiej kultury społeczeństwa kapitalistycznego, np. F. Nietzsche, F. Kafka, o. Wilde. Jedną z charakterystycznych postaci angielskiej kultury alternatywnej był Aldous Huxley, autor książki pt. Nowy wspaniały świat, który na łożu śmierci poprosił o podanie LSD, który przetransponuje go w świat transcendencji. Po otrzymaniu specyfiku, jego żona Laura, odprawiła tybetański rytuał buddyjski, po czym wybitny guru młodego pokolenia zmarł.

Z punktu widzenia ideologicznego mamy więc z jednej strony: propagatorów postaw mających na celu wycofaniu się ze ‘świata czyściochów’ w stronę ‘mistycyzmu’ zaprawionego spora dawką LSD (The Beatles, wczesny Pink Floyd, The Moody Blues czy Traffic) – postawa ta dominuje przede wszystkim w Wielkiej Brytanii. Z drugiej zaś strony mamy (szczególnie w Stanach Zjednoczonych) zrewoltowany lewicowców tj. Boba Dylana i Phila Ochsa, czy Franka Zappę.

„Jest to pieśń dla walczącego ludu. Pełna, niekontrolowana liryka Walczącego na Ulicy Człowieka, płynąca przez Chicago. Wierzę, mocno, że muzyka może wywołać rewolucję […] Bardzo pragnąłbym
tego…” Ulotka „Swiss Leaflet Continued” — mówi o koncercie Rolling-Stonesów, który wywołał gwałtowne reakcje młodzieży. „Ani Mick Jagger, ani inni członkowie zespołu nie nawoływali nas do agresji. Mówili do nas wszystkich: „I can’t get no SATISFACTION”.

Fakt, że nie możemy osiągnąć satysfakcji  jest spowodowany przez tych, którzy pragną nas przekonać, że życie polega jedynie na uzyskaniu awansu i posłuszeństwie, respekcie dla kariery, uczeniu się i egzaminach, pracy i zarobkach, pilności, oszczędności, spokoju i porządku, Volkswagen i Opel, Bratwurst i Rösti. Jest tu wprost wszystko, oprócz życia. Wielu nie zauważyło racji, którym byli cał­kowicie podporządkowani, ponieważ nigdy nie pozwolono im patrzeć naprzód.

Skurczeni i zaśrubowani szefowie nie mogą tolerować naszej radości i entuzjazmu dla ludzi, którzy produkują “nic”, ponieważ ich świadomość została ukształtowana w kręgu rzeczy i własności.

https://www.youtube.com/watch?v=1ANhU4AcK04&ab_channel=StereoMasters

Niezależnie od ośrodka kulturowego, zespoły z Anglii oraz Stanów Zjednoczonych łączą wspólne cechy: z punktu widzenia ideologicznego jest to sprzeciw wobec władzy politycznej, propagandy w postaci mass mediów, wobec kapitalizmu, konsumpcjonizmu, sferze seksualnej czy bezpośrednio do wydarzeń mających wówczas miejsce – wojna w Wietnamie.

Kotrkultura w Polsce

Zmiany zaczęły się od sfery obyczajowej — odmienności zachowania młodych ludzi, mody młodzieżowej, spędzania wolnego czasu we własnym gronie przy dźwiękach muzyki rock’n rollowej, która pojawiła się w Polsce od wiosny 1959 r. Pomimo panującej wówczas cenzury związanej z ustrojem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL), który był obecny od 1952 do 1989, na terenie państwa udało się stworzyć wiele projektów, którymi młodzież docierała do swoich słuchaczy.

Przykładem jest Młodzieżowe Studio „Rytm„, audycje radiowego „Popołudniaz młodością”, działalność „Trójki” i „Rozgłośni Harcerskiej”. W Polsce kontrkultura i kontestacja wystąpiła także, ale później nie w takim samym zakresie i formie. Trzeba podkreślić, że kontrkultura była zjawiskiem złożonym. W jej skład wchodziła zarówno ideologia, jak i muzyka oraz określony styl życia i ubierania się.  Polskie realia nie sprzyjały także rozwojowi krajowej wersji muzyki „zagłębia kalifornijskiego”. Uogólniając, trzeba stwierdzić, że najtrudniej sprecyzować funkcje rocka właśnie w latach 70. O muzyce tego okresu w kraju istnieje wiele sprzecznych opinii. Krytykuje się ją za to, że utraciła misję nośnika trendów kultury młodzieżowej.

Istotnym elementem była świadomość społeczna  – pierwsze próby kontestowania systemu miały miejsce dopiero w latach 80 – tych. “Wcześniej, tak jak dorosłe społeczeństwo nie kontestowało zasady, że „Polska ma być krajem socjalistycznym”, tak młodzież przyjęła w pewnym sensie reguły gry, które narzuciło państwo. Nie występowała przeciw państwowym instytucjom, po prostu starała się wejść w tryby ich działania.” Artyści wychowani w PRL mieli świadomość, że rock’n roll, tak jak i pozostała działalność kulturalna czy rozrywkowa, podlega pewnym mechanizmom, które należy przyjąć. Pewnych rzeczy w ogóle nie ogarniała wyobraźnia.

Ocena krajowego big beatu jest często krytyczna, co wynika z faktu, że w czasie gdy w Polsce funkcjonował on jeszcze na zasadzie nowej rozrywki dla młodzieży, na Zachodzie dość szybko zaczął się zmieniać. Zmieniła się muzyka, teksty, słuchacze, a nawet nazwa — z rock’n’rolla pozostał tylko rock. Kolejne pokolenie młodych ludzi, dojrzewające w innych warunkach niż poprzednie, wymagało od rocka znacznie więcej niż rozrywki.

Powstały wówczas nowe reguły funkcjonowania rocka. Zaczął być uznawany za pole komentarzy rzeczywistości, w której żyli młodzi ludzie i środek artykulacji młodzieżowej ideologii. Kultura alternatywna, która rozwijała się w kraju także w ramach wspólnot religijnych, alternatywnej twórczości artystycznej i teatrów studenckich — pogłębiała dualizm: władza — społeczeństwo. Uciekano od obłudy życia oficjalnego w sferę działań, gdzie „żyło się naprawdę”.
Wiele zespołów bigbeatowych zaczęło wówczas grać muzykę popularną, a pokolenie fanów z lat 60. zwróciło się w kierunku jazzu. W tym samym czasie działały jednak zespoły i artyści, którzy uprawiali bardzo dojrzałą i profesjonalną muzykę, np. Cz. Niemen i grupa „SBB”

Pogłębiający się kryzys gospodarczy oraz cenzura nie pomagały w rozwoju alternatywy. „Płyty ówczesnych zespołów nie oddają klimatu muzyki, która zapewniała zespołowi ogromną popularność. Tam były utwory, które odpowiadały Polskim Nagraniom. Tylko w czasie koncertów zespół prezentował muzykę, którą naprawdę lubił: przeboje Radia Luksemburg, utwory Jimmiego Hendrixa, Janis Joplin. “To, co zostało nagrane, przechodziło przez cenzurę i ostrą selekcję. historia bigbeatu w PRL-u to zapis specyficznej gry pomiędzy twórcami i oficjalną polityką kulturalną państwa. To właśnie ona sprawia, że mówimy dzisiaj o historii bigbeatu, mocnego uderzenia, muzyki młodej generacji, a nie rock’n’rolla.“ W Polsce muzyką rozrywkową rządził “beton”, który nie tolerował nowej zachodniej stylistyki muzycznej. Schemat działania był bardzo prosty – trzy ośrodki trzymały władzę: Polskie Nagrania, Polskie Wydawnictwo Muzyczne i Polskie Radio.“

W latach 70. w Polsce promowano dyskoteki, punk czy rock’a — skazano wówczas na niebyt. Dyskoteka stała się częścią specyficznej kultury masowej, która opierała się w dużej mierze na produktach zachodnich i miała za zadanie kompensować braki istniejące w materialnym i duchowym życiu społeczeństwa. Muzyka Młodej Generacji to hasło, którym promowano polską muzykę rockową końca lat siedemdziesiątych. Pod tym szyldem w latach 1978–1982 zorganizowano  wiele koncertów w całym kraju, m.in. „Pop Session” czy „Jarocin Festiwal”.

Jarocin, rozpoczął swoją działalność w 1970 roku i odbywa się do dziś. Podczas swojego istnienia w okresie PRL na festiwalu usłyszeć można było zespoły nie reprezentowane w mediach czy nieposiadające studia nagrań. “Było to też jedno z nielicznych miejsc, które zezwalało na nieco większą niż zwykle swobodę w ubiorze, zachowaniu oraz wyrażaniu własnych poglądów.”

“Polsce, zwłaszcza po wprowadzeniu stanu wojennego, funkcja rozrywkowa rocka została zdominowana przez inne — artykulacyjne, komunikacyjne, integracyjne, estetyczne. W tekstach pojawiły się problemy współczesne młodym ludziom, wyrażone w charakterystycznym języku młodego pokolenia — nierzadko bardzo wulgarnym. Rock wykształcił wówczas własny kanał komunikacji (trzeci obieg kultury), w którym krążyły — pozbawione państwowego debitu — kasety i pisma niezależne (fanziny), stanowiące trybunę autonomicznego obiegu myśli młodego pokolenia. Ekspresja rockowa wyrażała się w rosnącej liczbie gatunków muzycznych i zjawisk okołomuzycznych, takich jak ruchy subkulturowe, które integrowały się wokół określonego gatunku (punk, sataniści, metalowcy, rastamani), niezależne wydawnictwa prasowe (np. „Azotox” „Dezertera”) i muzyczne (np. „Tank Records” „Dezertera„). W twórczość rockową zaangażowało się także środowisko studenckie, które wniosło własne wartości (np. większą rolę przypisano słowom utworów).”

Wielu twórców tego okresu zaczęło bardzo wyraźnie czerpać z dorobku muzyki zachodniej. Było to swego rodzaju przełamywanie ograniczeń dotychczas  dominującego w naszym krajowym rocku – przewałnie prostego i banalnego w przekazie – big-beatu. na szerszą skalę, jako ogólny trend, owo wychodzenie  poza ramy big-beatu (przez ściąganie do stylistyki zachodnich gatunków muzyki rockowej) zaistniało dopiero w drugiej połowie lat 70. i niemal od razu zostało mianowane Muzyką Młodej Generacji. Zatem  oficjalnym  początkiem tego  ruchu był sopocki  koncert z roku 1978.  ramach Muzyki Młodej Generacji prezentowały się tylko krajowe zespoły. 

Kolejne lata zarówno sceny Jarocińskiej jak, klubów studenckich i szeroko pojętej alternatywy zaowocowały w powstanie wielu zespołów, które swój dorobek muzyczny oraz karierę kontynuują do dnia dzisiejszego.

1. A. Jawłowska, drogi kontrkultury, 1975
2. M. Filipiak, od subkultury do kultury alternatywnej
3. M. Rychlewski, Rock-kontrkultura – establishment
4. A. Idzikowska – Czubaj, Funkcje kulturowe i historyczne znaczenie polskiego rocka
5. A. Polewczyk „Happening ciągły w czasie”. Angielska prasa alternatywna a „brulion”.
6. A. Jurek, Kulturowy i społeczny wymiar fenomenu hippisów w Stanach Zjednoczonych
7. http://allyouneedismusic.blog.pl/historia-powstania-rocka/ (14.03.2018)
8. M. Socha, NORMY I WARTOŚCI SUBKULTURY PUNK W POLSCE
9. X. Stańczyk, Kultura alternatywna w Polsce 1978-1996. Wyobraźnia, samoorganizacja, komunikacja

Fotografie:

1. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ken_Westerfield_1977.jpg
2. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fd/Woodstock_redmond_crowd.JPG
3. https://www.flickr.com/photos/13476480@N07/35675666730
4. http://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/robert-rauschenberg
5. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Beatles_arrive_at_Schiphol_Airport_1964-06-05_-_916-5125.jpg
6. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Woodstock_redmond_havens.JPG
7. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Allen_ginsberg_675.jpg
8. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Camden_Town_-_Graffiti.jpg/1280px-Camden_Town_-_Graffiti.jpg
9. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Camden_Town_-_Graffiti.jpg
10. https://www.telegraph.co.uk/music/artists/god-save-queen-40-sex-pistols-made-controversial-song-history/
11. https://pixabay.com/p-222800/?no_redirect
12. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:I_Sekretarz_KC_PZPR_Edward_Gierek_zwiedza_molo_nad_Zalewem_Zemborzyckim_w_Lublinie,_podczas_otwarcia..JPG
13. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/67/Jarocin_Festiwal_1984.jpg
14. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jarocin_Festiwal_1984.jpg
15. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Publiczno%C5%9B%C4%87_na_ma%C5%82ej_scenie_Festiwalu_w_Jarocinie..jpg